Η τοποθέτηση Τεμπονέρα για το νέο ασφαλιστικό στην συγκέντρωση στην Καρόλου

Είναι Αύγουστος του 2018. Ο κ.Μητσοτάκης δηλώνει ότι «ο νόμος Κατρούγκαλου θα καταργηθεί!» και προσθέτει ότι «η ΝΔ έχει επεξεργαστεί και θα εφαρμόσει ένα

εντελώς νέο και βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα τριών πυλώνων». 

Όλα τα στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης «εν χορό», ορκίζονται ότι θα καταργήσουν το νόμο 4387/2016, ο οποίος, όπως λέει ο αρμόδιος Υπουργός, «σκοτώνει την παραγωγική Ελλάδα».

Μελετώντας το  νομοσχέδιο που αναρτήθηκε στη διαβούλευση, το πρώτο και αβίαστο συμπέρασμα είναι, ότι ο νέος σύντομα νόμος, για το ασφαλιστικό, δικαιώνει στις βασικές επιλογές του, το νόμο 4387/2016 όσον αφορά:

1.Την δημιουργία Εθνικής Σύνταξης για όλους.

2.Τους ενιαίους Κανόνες Εισφορών και Παροχών.

3.Την δημιουργία του  ΕΦΚΑ, ΕΤΕΑΕΠ και ΟΠΕΚΑ.

4.Την σύνδεση εισφοράς με το εισόδημα. 

5.Τα ποσοστά αναπλήρωσης σύνταξης, μέχρι 30 έτη ασφάλισης κλπ.  

Το νέο νομοσχέδιο αν και αξιοποιεί τα θετικά στοιχεία του ν.4387/2016:

1.Αλλάζει την αποστολή του Σ.Κ.Α.. Από την αξιοπρεπή  κοινωνική προστασία των πολιτών περνάμε στην βιωσιμότητα του ΕΦΚΑ και στην «επάρκεια» των συντάξεων. Η επάρκεια των συντάξεων σύμφωνα με τις  συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιτυγχάνεται με το τετράπτυχο: α)Παράταση εργασιακού βίου β)αύξηση ορίων ηλικίας γ) περικοπές συντάξεων δ)φορολογικά κίνητρα για ιδιωτική ασφάλιση.

2.Δίνει αυξήσει σε κύριες συντάξεις για ελάχιστους ασφαλισμένους, γνωρίζοντας πολύ καλά, ότι η συντριπτική πλειοψηφία  των εργαζομένων(72% συνταξιοδοτείται με λιγότερα από 30 έτη), είναι αδύνατο να φτάσει στα 35 και 40 έτη ασφάλισης, καθώς πια η εναλλαγή εργοδοτών, η καθυστερημένη είσοδος στην παραγωγική διαδικασία και οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης κυριαρχούν στην «εργασιακή ζούγκλα», με την ανεργία να παραμένει σε ποσοστά ρεκόρ για όλη την Ευρώπη. Οι ωφελούμενοι από τις περιβόητες αυξήσεις στις κύριες συντάξεις δεν θα ξεπεράσουν τις 70.000 και δεν θα είναι 1.000.000 όπως δηλώνει ο αρμόδιος Υπουργός.

Ποιες είναι όμως οι αυξήσεις που θα λάβουν οι συνταξιούχοι;

Για παράδειγμα, η αύξηση που θα δοθεί με συντάξιμο μισθό 700 ευρώ και 30 έτη ασφάλισης, είναι 12 ευρώ και αυτή θα δοθεί σε 5 ετήσιες δόσεις, δηλαδή 2,4 ευρώ μηνιαία αύξηση κατ έτος. Αντίστοιχα για να λάβει κανείς την περιβόητη μηνιαία αύξηση των 252 ευρώ ανά μήνα, θα πρέπει να έχει  μέσο συντάξιμο μισθό 3.500 ευρώ δηλαδή να ξεκινάει το 2002 με 2.500 ευρώ μισθό και να φτάνει σήμερα στα 4.500-5.000 ευρώ. Στην ουσία μιλάμε για αυξήσεις για λίγους και εκλεκτούς, κυρίως «golden boys» του ιδιωτικού και ευρύτερου δημόσιου τομέα, τραπεζικά στελέχη και στελέχη Οργανισμών ή μεγάλων εταιριών, που ελάχιστα χρήζουν αυξημένης κοινωνική προστασίας.

3.Αποκαθίστανται οι επικουρικές συντάξεις(όχι στα επίπεδα του 2010 ή του 2012, παρά τις αποφάσεις του ΣτΕ) αλλά  στα επίπεδα του 2014.Η Κυβέρνηση αντί να αναμείνει την απόφαση επί της «πιλοτικής δίκης» του ΣτΕ που έγινε, στις 10.1.2020 και η ίδια προκάλεσε, προεξοφλεί το αποτέλεσμα της, εμπεριέχοντας στο νόμο, ουσιαστικά διατάξεις που έχουν ήδη κριθεί αντισυνταγματικές από την ολομέλεια του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου. 

Παράλληλα δεν περιέλαβε στον προϋπολογισμό καμία δαπάνη για τα «παλαιά» αναδρομικά για το διάστημα 2013-2018.Όυτε καν για το περίφημο 10μηνο (7/2015-5/2016) που είναι βέβαιο ότι θα επιδικάσει το ΣτΕ, ενώ δημόσια ισχυρίζεται ότι θα συμμορφωθεί με την σχετική απόφαση. Είναι βέβαιο ότι το γεγονός αυτό θα δημιουργήσει αδυναμία καταβολής σε εκατοντάδες χιλιάδες δικαιούχους. Τέλος οι ωφελούμενοι στις επικουρικές συντάξεις δεν είναι 465.000 όπως διαλαλούσε ο Υπουργός πριν την δημόσια ανάρτηση του νομοσχεδίου αλλά μόλις 255.000 με κυρίως ωφελημένους τους συνταξιούχους υψηλών επικουρικών συντάξεων δηλαδή όσους δεν χρήζουν «ειδικής κοινωνικής  μέριμνας».

4.Δημιουργείται μηχανισμός ενίσχυσης λίγων μόνο συνταξιούχων(και ίσως και κανενός) αφού το μεγάλο ποσοστό της δαπάνης του προϋπολογισμού του 2020 που προοριζόταν για την 13η σύνταξη, θα κατευθυνθεί πρώτα  στις αναδρομικές αυξήσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις και έπειτα γενικά  για δαπάνες για υγεία και πρόνοια.

Το κόστος συμμόρφωσης, στις αποφάσεις του ΣτΕ του 2019, ανέρχεται για το 2020 σε περισσότερα από 550 εκατομμύρια, συνεπώς από τα 970 εκ. ελάχιστα θα μείνουν για την όποια παροχή, τον Δεκέμβριο του 2020, με συνέπεια να δοθεί ελάχιστο μέρισμα.

Αν συνυπολογίσει κανείς το έλλειμμα, που θα δημιουργηθεί στην κύρια ασφάλιση από τις αντεργατικές πολιτικές που ήδη εφαρμόζονται(απολύσεις, μειώσεις μισθών, κατάργηση ΣΣΕ, ευνοϊκή συμπροφορά σε παραβάσεις εργατικής νομοθεσίας) τότε θα προκύψει «τρύπα» στον ΕΦΚΑ, που ή θα πρέπει να καλυφθεί από τα αποθεματικά της επικουρικής, είτε θα προκαλέσει την  ολική περικοπή του μερίσματος.

Παράλληλα δεν απαντιέται γιατί η συνταξιοδοτική δαπάνη για το 2020 είναι κατά 200 εκ. μικρότερη σε σχέση με το 2019. Τέλος τα κριτήρια και ο τρόπος καταβολής της ενίσχυσης, θα καθοριστούν με ΚΥΑ στο μέλλον δίνοντας τη δυνατότητα «δημοσιονομικών ελιγμών».

5.Αυξάνονται οι εισφορές για το 85% των ελευθέρων επαγγελματιών με την αύξηση της κατώτατης κλίμακας(+20%), ενώ παράλληλα γίνεται μια στοχευόμενη προσπάθεια να ελαφρυνθούν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, που όμως συνεισφέρουν μόνο στο 15% των εσόδων στο ΣΚΑ. Ταυτόχρονα ευνοούνται τα πολύ υψηλά εισοδήματα, αφού δίνεται η δυνατότητα να πληρώνει την ίδια κατώτατη εισφορά όποιος κερδίζει 80.000 ευρώ με εκείνον που κερδίζει 8.000 ευρώ. Έτσι νοθεύεται ο ανταγωνισμός ενώ παράλληλα συρρικνώνεται ο χώρος της δημόσιας ασφάλισης  ώστε να επιτραπεί η είσοδος των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών(ελάχιστη εισφορά = ελάχιστη σύνταξη).’Έτσι μη μισθωτός που θα πληρώνει την ελάχιστη εισφορά για 40 χρόνια θα λάβει σύνταξη  μόλις 680 ευρώ.

6.Καταργείται η παράλληλη εισφορά σε όσους έχουν διπλές ή τριπλές δραστηριότητες και καταβάλλεται μία μόνο εισφορά. Προσοχή, δεν μιλάμε για τα «μπλοκάκια». Μιλάμε, για εκείνους που έχουν πολλαπλές παράλληλες δραστηριότητες και συνήθως έχουν και αυξημένα εισοδήματα. Ξανά λοιπόν ευνοούνται οι έχοντες και κατέχοντες. 

7.Δίνεται η δυνατότητα να εισέλθουν στην επικουρική ασφάλιση και στο εφάπαξ  κλάδοι εργαζομένων που δεν είχαν τέτοια δυνατότητα μέχρι σήμερα. Αλήθεια για παράδειγμα  οι αγρότες, που δεν μπορούν να καταβάλλουν τις χαμηλότερες εισφορές του πρώην ΟΓΑ(νυν ΕΦΚΑ αγροτών), πιστεύει κανείς ότι θα τρέξουν να  αυξήσουν το ασφαλιστικό κόστος, αναζητώντας και μια επικουρική σύνταξη ή εφάπαξ; Πολύ δύσκολα θα συμβεί κάτι τέτοιο. Επιπλέον προβλέπονται σταθερές εισφορές (που δεν είναι και τόσο σταθερές αφού αυξάνονται με βάση το ΑΕΠ και το ΔΤΚ) για αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες, τόσο για την κύρια σύνταξη όσο και  για επικούρηση και εφάπαξ. Αυτό θα συνιστά άνιση μεταχείριση σε σχέση με τους μισθωτούς που έχουν καθορισμένο και υποχρεωτικό ποσοστό επικουρικής(3,25%+3,25%) και βρίσκονται πια και αυτοί εντός e-ΕΦΚΑ. Το ίδιο συμβαίνει και στον κλάδο υγείας που το νομοσχέδιο, ξεκάθαρα ευνοεί του μη μισθωτούς (εισφορά σταθερή  60 ευρώ από τη δεύτερη κλίμακα).

Για παράδειγμα μισθωτός με 1.000 ευρώ μεικτό μισθό θα έχει κράτηση 65 ευρώ για επικουρική και 71 για υγεία ενώ μη μισθωτός με 100.000 ευρώ εισόδημα θα μπορεί ν καταβάλλει 26 ευρώ εισφορά επικουρικής το μήνα και 60 ευρώ για υγεία.

8.Μειώνεται το πέναλτι σε συνταξιούχους που απασχολούνται και δίνεται η δυνατότητα να προσλαμβάνονται συνταξιούχοι σε φορείς γενικής κυβέρνησης(διοικητές τραπεζών, ανεξαρτήτων αρχών, Οργανισμών του ευρύτερου δημοσίου, μετακλητοί κλπ) με μείωση στη σύνταξη μόνο 30%, σε μια περίοδο που η ανεργία στους νέους ξεπερνά το 50%.Το ηλικιακό όριο των 62 ετών για ολική περικοπή είναι άνευ σημασίας, αφού από το 2013 τα όρια ηλικίας έχουν  ήδη ανέβει  στα 62, με 40 έτη ασφάλισης.

9.Το νέο σύστημα υπόσχεται διαλειτουργικότητα και ενοποιήσεις φορέων και διευθύνσεων, με την χρήση της περίφημης ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Μόνο που στο νόμο που ετοιμάζεται από καιρό υπάρχουν δεκάδες εξουσιοδοτικές αποφάσεις (ΚΥΑ και ΥΑ), που παραπέμπονται σε ένα αβέβαιο μέλλον. Παράλληλα οι εκκρεμότητες(εκκρεμείς συντάξεις) επί κυβέρνησης ΝΔ στον ΕΦΚΑ έχουν αυξηθεί από τον 7/2019 έως το τέλος του 2019 κατά 50.000, σαφής ένδειξη της οργανωτικής ανεπάρκειας της Κυβέρνησης. 

Γενικά με την αλλαγή του οργανογράμματος θα προκύψει ένα μπάχαλο διοικητικό και λειτουργικό, με αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων, που θα  το πληρώσουν και πάλι ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι. Μια «αχρείαστη συγχώνευση» αφού το ΕΤΕΑΕΠ ήταν βιώσιμο ως το 2070 και έχει ισχυρά αποθεματικά. Εκτός και αν σε αυτά στοχεύει η Κυβέρνηση!

10.Μειώνονται οι ασφαλιστικές εισφορές στους μισθωτούς με κύριο θύμα τους ανέργους, αφού καταργούνται οι εισφορές υπέρ ΟΑΕΔ, σε μια περίοδο που η ανεργία καλπάζει προς τα πάνω, με ότι σημαίνει αυτό για τα προγράμματα ενεργητικής απασχόλησης. Την στιγμή που 5.500 προσοντούχοι νέοι απολύονται τον άλλο μήνα η Κυβέρνηση μειώνει τα κονδύλια του ΟΑΕΔ μέσω της κατάργησης των ασφαλιστικών εισφορών. 

Συμπερασματικά το νομοσχέδιο είναι μια πρόχειρη συρραφή διατάξεων που στοχεύει στο να ευνοήσει τα μεγάλα εισοδήματα και τις επιχειρήσεις εις βάρος του κόσμου της μισθωτής εργασίας. 

Συνεχίζει στο μνημονιακό μοτίβο της μειωμένης συνταξιοδοτικής δαπάνης, ενώ πλήττει ξεκάθαρα τους χαμηλοσυνταξιούχους με την κατάργηση της 13ης σύνταξης

Παραβιάζει την αρχή της αναδιανομής και της αλληλεγγύης ως θεμελιώδη αρχή του ΣΚΑ και αναμένεται να προκαλέσει μεγάλη οργανωτική αναστάτωση με την συγχώνευση του ΕΤΕΑΕΠ. 

Δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από εκείνα που καλείται να λύσει και προετοιμάζει την εισαγωγή της ιδιωτικής ασφάλισης στο δημόσιο σύστημα, μέσω του περιορισμού των παροχών και την σταδιακή αποχώρηση του κράτους από τη συνεισφορά του, μέσω της κρατική χρηματοδότησης.

Τέλος βάζει ταφόπλακα στις διεκδικήσεις των συνταξιούχων την περίοδο 2013-2018, ενώ απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά σε επιπλέον χρηματοδότηση του συστήματος από εναλλακτικές πήγες χρηματοδότησης, αφού πιστοποιεί την νεοφιλελεύθερης έμπνευσης αντίληψη για σταδιακή αποχώρηση του κράτους  από το θεμέλιο του κοινωνικού κράτους, την κοινωνική προστασία.

Διονύσης Τεμπονέρας

Δικηγόρος - Εργατολόγος