ΟΣΕ: Πρόστιμο για απευθείας αναθέσεις και κατάτμηση έργων

 Αποκαλυπτικό δημοσίευμα..... 

«Πάρτι» απευθείας αναθέσεων ελέω κορονοϊού, αλλά και κατάτμησης έργου και δαπάνης διαπίστωσαν στον ΟΣΕ οι ελεγκτές του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους για το έτος 2020, το οποίο και έβαλαν στο μικροσκόπιό τους.

Το σχετικό πόρισμα μάλιστα προτείνει την επιβολή στον Οργανισμό προστίμου άνω των 270.000 ευρώ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες

του «ethnos.gr» επί της απόφασης ο Οργανισμός έχει ήδη υποβάλει τις ενστάσεις τους εκτιμώντας ότι τα επιχειρήματά του θα είναι ικανά να πετύχουν τη μη τελική επιβολή του προστίμου.

Στο πόρισμα ελέγχου, πάντως, προτείνεται ξεκάθαρα η λεγόμενη δημοσιονομική διόρθωση. Συγκεκριμένα αναφέρεται: «Προτείνουμε να επιβληθεί στον φορεα ΟΣΕ Α.Ε. κατ΄αποκοπή δημοσιονομική διόρθωση με ποσοστό 15% επί του συνολικού ποσού όλων των υπογεγραμμένων και ακτελεσθέντων συμβάσεων για τη φύλαξη των εγκαταστάσεων της ΟΣΕ Α.Ε. με ανθρώπινο δυναμικό μέσα στο οικονομικό έτος 2020 ύψους 270.574, 18 ευρώ λόγω μη πιστής εφαρμογής των διατάξεων του νόμου 4412/2016 κατ΄εγαρμογή του άρθρου 20 παρ. 2 του ν΄μου3492/2006 και της αριθμ. 2/40379/ΔΥΕΠ/19-04-2013 απόφασης του Υπ. Οικονομικών «Κανονισμός της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων (ΓΔΔΕ) περί επιβολής δημοσιονομικών διορθώσεων όπως έχει τροποποιηθεί».

Σωρεία απευθείας αναθέσεων και κατατμήσεων έργου

Συμβάσεις με απευθείας αναθέσεις για μικρά χρονικά διαστήματα που ενίοτε δεν ξεπερνούν και τις δύο εβδομάδες με ιδιωτικές εταιρίες, οι οποίες τελικά καταλήγουν να στοιχίζουν χρυσάφι υπογράφει συστηματικά ο ΟΣΕ με αντικείμενο κυρίως τη φύλαξη των εγκαταστάσεών του.

Το πόρισμα – καταπέλτης αναφέρει μάλιστα ότι οι εν λόγω συμβάσεις δεν μπορούν επ ουδενί να αιτιολογηθούν ως έκτακτες και κατεπείγουσες δεδομένου ότι το αντικείμενο της φύλαξης είναι συνεχές και δεν αλλάζει χρόνο με το χρόνο. Ως εκ τούτου το κόστος για τον Οργανισμό θα ήταν σημαντικά μικρότερο εάν οι συμβάσεις που υπογράφονταν κάλυπταν μεγάλα χρονικά διαστήματα και έρχονταν ως αποτέλεσμα ετήσιου προγραμματισμού εκ μέρους του ΟΣΕ.

Σύμφωνα με το πόρισμα των ελεγκτών: «Ο φορέας συνάπτει πολλές διαδοχικές συμβάσεις με απευθείας αναθέσεις με διάρκεια μικρά χρονικά διαστήματα με το ίδιο αντικείμενο δαπάνης τη φύλαξη (ημερήσια ή νυχτερινή) των εγκαταστάσεων του ΟΣΕ. Αυτό αποτελεί κατάτμηση ενιαίας δαπάνης και δεν μπορεί να θεωρηθεί <έκτακτη>, επειδή η φυλαξη των εγκαταστάσεων του φορέα είναι συνεχής, περιοδική και σημαντική, ώστε ο φορέας να μπορεί και πρέπει να προγραμματίζει ετήσια τις ανάγκεςτου, οι οποίες δε διαφοροποιούνται από χρόνο σε χρόνο. Επίσης η καθυστέρηση της έγκρισης της Διακήρυξης (18002) έγκειται στην υπαιτιότητα της διοίκησης του φορέα, καθώς επίσης και η εξεύρεση λύσης για το θέμα αυτό αφορά αποκλειστικά τη διοίκηση του φορέα, η οποία είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση των οικονομικών του».

Σημειώνεται επίσης πως ο φορέας θα πρέπει να έχει υπόψη του κυρίως την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης.

Ο ΟΣΕ γι΄αυτό το αντικείμενο προχώρησε σε συμβάσεις με ιδιωτικές εταιρίες συνολικού ύψους σχεδόν 4 εκ. ευρώ για το 2020. Ωστόσο τελικώς κατάτμηση δαπάνης μπορούν να θεωρηθούν μόνο περίπου τα μισά από αυτά (1,8 εκ. ευρώ) καθώς ο μεγαλύτερος όγκος των συμβάσεων υπεγράφη με βάση τα μέτρα για τη μη εξάπλωση και διασπορά του κορονοιού. Υπενθυμίζεται ότι οι σχετικές νομοθετικές προβλέψεις δίουν τη δυνατότητα σύναψης συμβάσεων κατά παρέκκλιση κάθε σχετικής διάταξης της κείμενης εθνικής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων για οποιαδήποτε αναθέτουσα αρχή. Ως εκ τούτου στο εύρημα της κατάτμησης δεν υπολογίζονται τελικά ποσά ύψους 2,13 εκ. ευρώ.

Για το ποσό του 1,8 εκ. ευρώ, πάντως, οι ελεγκτές εκτιμούν ότι «έγκειται και σε προσυμβατικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, επειδή υπερβαίνει ως συνολική δαπάνη για την ίδια αιτία, το 1 εκ. ευρώ», βάσει των διατάξεων του νόμου 4129/2013.

Οπως σημειώνουν στην έκθεσή τους, με σχετικές αποφάσεις του τότε προέδρου και του διευθύνοντος συμβούλου ανατέθηκε σε συγκεκριμένη εταιρία το έργο της φύλαξης των εγκαταστάσεων του ΟΣΕ για χρονικά διαστήματα από 15 έως 50 ημερών, με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης με διαπραγμάτευση και υπεγράφησαν αλλεπάλληλες νέες συμβάσεις ή τροποποιητικές (με παράταση) μέχρι το τέλος του 2020.

Μάλιστα από τον Απρίλιο του 2020 και μετά, η σύναψη των συμβάσεων έγινε με βάση τα μέτρα για τη μη εξάπλωση και διασπορά του κορονοιού.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στον συγκεντρωτικό πίνακα των συμβάσεων φύλαξης χώρων του ΟΣΕ πριν το διάστημα των μέτρων του κορονοιού αναφέρονται 13 περιπτώσεις απευθείας αναθέσεων και συνοπτικών διαγωνισμών, για υπηρεσίες φύλαξης σε διάστημα περίπου 1,5 μήνα από τις 3 Ιανουαρίου 2020 έως τις 19 Φεβρουαρίου 2020 σε δύο συγκεκριμένους αναδόχους. Ο συνολικός προυπολογισμός των συμβάσεων ανέρχεται σε πάνω από 965.000 ευρώ και αφορά συμβάσεις από 8.000 ευρώ έως και άνω των 570.000 ευρώ.

Ενδεικτικά της κατάστασης αναφέρονται στο πόρισμα τα ποσοστά των απευθείας αναθέσεων ανά είδος έργου για την ίδια χρονιά:

Ποσοστιαία συμμετοχή ανά διαγωνιστική διαδικασία

Προμήθειες

Απευθείας ανάθεση: 40 (ποσοστό 44,94%)

Συνοπτικός διαγωνισμός: 45 (ποσοστό 50,56%)

Ανοικτός διαγωνισμός: 4 (ποσοστό 4,50%

Υπηρεσίες

Απευθείας ανάθεση: 190 (81,54%)

Συνοπτικός διαγωνισμός 40 (17,17%

Ανοιχτός διαγωνισμός 3 (1,29%)

Μελέτες

Απευθείας ανάθεση: 2 (100%)

Εργα

Απευθείας ανάθεση: 5 (62,50%)

Ανοιχτός διαγωνισμός 3 (37,50%)

Οπως επισημαίνεται στο πόρισμα, κατόπιν αυτών ζητήθηκε από τον ΟΣΕ η ύπαρξη τυχόν σύμφωνης γνώμης της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) για την προσφυγή στο άρθρο 269 του νομου 4412 όλων των ισχυουσών συμβασεων του Οργανισμού άνω των ορίων. Το εν λόγω άρθρο αφορά τη χρήση της διαδικασίας με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη προκήρυξη διαγωνισμού.

Ο ΟΣΕ – σύμφωνα πάντα με το πόρισμα του ελέγχου – απάντησε τον περασμένο Δεκέμβριο ότι για τις εκτός κορονοιού συμβάσεις που έχουν συναφθεί ως αποτέλεσμα της διαδικασίας του άρθρου 269 «αναγράφουμε ότι δεν έχει ζητηθεί η γνώμη της ΕΑΑΔΗΣΥ καθόσον αυτές αφορούν σε προυπολογισμούς αθροιστικά κατώ από τα όρια δικαιοδοσίας της Αρχής για τη συγκεκριμένη κατηγορία υπηρεσιών φύλαξης και καθαρισμού».

Πάγια η διαδικασία της απευθείας ανάθεσης

«Ο φορέας έχει παγιώσει τη διαδικασία της <απευθείας> ως την κύρια διαδικασία σύναψης συμβάσεων για την προμήθεια υλικών, παροχή υπηρεσιών, κλπ χωρίς περαιτέρω να διενεργεί άλλες διαγωνιστικές διαδικασίες με βάση το ισχύον νομικό καθεστώς του νόμου αυτού».

Τα παραπάνω επισημαίνονται σε άλλο σημείο του πορίσματος, στο οποίο τονίζεται επίσης πως «οι εν λόγω δαπάνες δεν πραγματοποιήθηκαν με την επαρκή κινητοποίηση του ανταγωνισμού».

Οι ελεγκτές διαπιστώνουν επίσης ότι γίνεται ευρεία χρήση των διατάξεων περί κορονοιού.

Να σημειωθεί μάλιστα ότι οι απευθείας αναθέσεις δεν αφορούν μόνο υπηρεσίες που μπορούν να θεωρηθούν ανελαστικές, όπως αυτές της φύλαξης, υπό το πρίσμα ότι οι εγκαταστάσεις δεν μπορούν να μείνουν αφύλακτες, αλλά και αγορές εξοπλισμού, συντηρήσεις, κλπ.

Ετσι, προκύπτει ότι:

Σε συνολική δαπάνη 159.478,64 ευρω για έπιπλα και λοιπό εξοπλισμό (Η/Υ, έπιπλα, σκεύη, κλπ), η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν η απευθείας ανάθεση σε 13 περιπτώσεις και ο συνοπτικός διαγωνισμός σε 9.

Σε συνολική δαπάνη 159.368,16 για νομικές υπηρεσίες ακολουθήθηκε η απευθείας ανάθεση και στις 34 περιπτώσεις.

Σε συνολική δαπάνη 547.722,89 ευρώ για ενοίκια (ξενοδοχειακα καταλύματα, χρονομεριστική μίσθωση, χρηματοδοτική μίσθωση) υπήρξαν 6 απευθείας αναθέσεις, 2 ηλεκτρονικοί διαγωνισμοί και 3 συνοπτικοί διαγωνισμοί.

Σε συνολική δαπάνη 1.366.219,08 ευρώ για επισκευές, συντηρήσεις (κτιρίων, λεωφορείων, ΙΧ και φορτηγών) καταγράφηκαν 68 απευθείας αναθέσεις και 3 συνοπτικοί διαγωνισμοί).

Πρόβλημα και από τις καθυστερήσεις στους διαγωνισμούς

Και ενώ διαρκώς ανακύπτουν ζητήματα με τις απευθείας αναθέσεις, φορείς του Δημοσίου σημειώνουν ότι το συνολικό σύστημα παρουσιάζει τέτοια στρέβλωση και καθυστερήσεις στις διαγωνιστικές διαδικασίες που ενίοτε τις καθιστούν μονόδρομο.

Πηγές του ΟΣΕ, στις οποίες απευθύνθηκε το «ethnos.gr» προκειμένου να σχολιάσουν το πόρισμα του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και την πρόταση επιβολής προστίμου, σημείωναν ότι για το ζήτημα της φύλαξης των εγκαταστάσεων υπάρχει στον «αέρα» εδώ και περίπου 2 χρόνια διαγωνισμός προυπολογισμού περίπου 10 εκατομμυρίων ευρώ, ο οποίος δεν έχει τελεσφορήσει ακόμα εξαιτίας καθυστερήσεων, αλλά και προσφυγών στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ).

Προσέθεταν μάλιστα πως η φύλαξη των εγκαταστάσεων του Οργανισμού δεν είναι κάτι που μπορεί να περιμένει: «Εάν δεν βρίσκαμε λύση έως ότου έχουμε οριστικό ανάδοχο μέσω του διαγωνισμού θα μας εγκαλούσαν επειδή δε φυλλάσσεται η περιουσία του Δημοσίου. Πρόκειται για υπηρεσίες ανελαστικές» έλεγαν χαρακτηριστικά.

Απόλυση 160 φυλάκων και επιστροφή στους εργολάβους

Στο μεταξύ την ίδια στιγμή που ο ΟΣΕ καλείται να δώσει εξηγήσεις για τις κατατμήσεις δαπάνης για το αντικείμενο της φύλαξης, από τον Οργανισμό απολύονται 160 πιστοποιημένοι φύλακες Ισόπεδων Διαβάσεων και Εγκαταστάσεων, των οποίων οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου λήγουν σταδιακά από το τέλος Ιανουαρίου και δεν παρατάθηκαν.

Το αντικείμενο θα περάσει ξανά σε εργολαβικές εταιρίες security, όπως συνέβαινε στο παρελθόν πριν την πρόσληψη των φυλάκων. 

Το παράδοξο είναι μάλιστα ότι, όπως μεταδίδουν εργαζόμενοι, ορισμένοι εκ των συμβασιούχων φυλάκων που απολύονται δεδομένου ότι είναι εκπαιδευμένοι και πιστοποιημένοι, θα εργαστούν στο ίδιο αντικείμενο, αλλά πλέον ως υπάλληλοι του εργολάβου και με «κουτσουρεμένα» δικαιώματα.

Οι εν λόγω εργαζόμενοι είχαν προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ, με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, με σκοπό «την κάλυψη αναγκών φύλαξης Ισόπεδων Διαβάσεων και Εγκαταστάσεων του ΟΣΕ».

Η εν λόγω προκήρυξη είχε εκδοθεί το 2017 από την προηγούμενη κυβέρνηση με στόχο τον περιορισμό των εργολαβικών συμβάσεων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Οι εργαζόμενοι προσελήφθησαν σταδιακά με σύμβαση ενός έτους, καθώς το 18μηνο που όριζε η αρχική προκήρυξη μειώθηκε από το Ελεγκτικό Συνέδριο σε 12 μήνες και πλέον απολύονται και σταδιακά αφήνοντας χώρο στις εργολαβικές εταιρίες.

Στη συνέχεια δεν υπήρξε νέα προκήρυξη, ενώ επιπλέον το έδαφος ήταν έτοιμο καθώς έχει ήδη θεσμοθετηθεί η επιστροφή στις εργολαβικές συμβάσεις.

Από την πλευρά τους πηγές του ΟΣΕ υποστηρίζουν ότι ο Οργανισμός έστειλε επιστολή στο αρμόδιο υπουργείο ώστε να διερευνηθεί η δυνατότητα παράτασης της σύμβασης των 160 φυλάκων, με το υπουργείο να δηλώνει ότι δεν υφίσταται αυτή η δυνατότητα. Επιστολή για το ίδιο ζήτημα είχε αποστείλει και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σιδηροδρομικών.

Για το θέμα των 160 φυλάκων έχουν ήδη καταθέσει ερώτηση προς τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, Κώστα Καραμανλή 33 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.

Να σημειωθεί ότι αυτή τη στιγμή από τις 2.100 οργανικές θέσεις του ΟΣΕ, καλύπτονται μόλις οι 831 καθώς τόσο είναι το σύνολο του εργατικού δυναμικού του Οργανισμού. Με τροπολογία που ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα άνοιξε ο δρόμος για προσλήψεις στον ΟΣΕ που έχει να δεχτεί μαζικά νεοπροσληφθέντες από τη δεκαετία του ΄80.

Αν και ο αριθμός των προσλήψεων δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα, αναμένεται ότι το κατώφλι του Οργανισμού θα περάσουν περίπου 115 εργαζόμενοι σε ειδικότητες κλειδούχων, σταθμαρχών, τεχνιτών, ηλεκτρονικών, ηλεκτρολόγων και χειριστών μηχανημάτων έργου.

www.ethnos.gr - Μαρία Λιλιοπούλου