Στον δρόμο που... χάραξε η Πολωνία κινείται η ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να αποφύγει μια ουσιαστική και εις βάθος διερεύνηση για τα αίτια του δυστυχήματος των Τεμπών μέσα από μια πραγματικά ανεξάρτητη αρχή, όπως επιβάλλεται από τις ευρωπαϊκές οδηγίες.
Η «Εφ.Συν.» τόνισε ιδιαιτέρως από τις πρώτες μέρες μετά τα Τέμπη την έλλειψη μιας ανεξάρτητης αρχής διερεύνησης που θα μπορούσε χωρίς φόβους και εξαρτήσεις να εντοπίσει όλα τα λάθη που οδήγησαν στην καταστροφή, ώστε να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Ανέδειξε επίσης τις μεθοδεύσεις του Γ. Γεραπετρίτη για την επιτροπή που ο ίδιος διόρισε ώστε να εκδοθεί στα γρήγορα πόρισμα πριν από τις εκλογές. Στις 19/9/23 η έλλειψη του ανεξάρτητου φορέα διερεύνησης ήταν και μία από τις πολλές παρατηρήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων (ERA) στην έκθεσή του που αποκάλυψε η «Εφ.Συν.» («Πόρισμα-ράπισμα για τα χάλια του ελληνικού σιδηροδρόμου»).
Την ίδια εκείνη μέρα η κυβέρνηση όρισε επιτέλους διοίκηση στον ανεξάρτητο φορέα διερεύνησης ΕΟΔΑΣΑΑΜ που παρέμενε ανενεργός 8 μήνες από τον περασμένο Ιανουάριο, όταν η ίδια αυτή κυβέρνηση ψήφισε τον ιδρυτικό του νόμο 5014. Η «Εφ.Συν.» επανήλθε στις 22/9/23 («Από γκάφα σε γκάφα για τον σιδηροδρόμο»), θέτοντας πάλι ερωτήματα για την ανεξαρτησία του φορέα, δεδομένου ότι ο αναπληρωτής πρόεδρος, αρμόδιος για τα σιδηροδρομικά ατυχήματα, είναι στέλεχος της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ). Και τότε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών απάντησε ότι δεν υπάρχει κανένα θέμα και ότι τηρήθηκε το άρθρο 4 του νόμου 5014. Ποιος έχει τελικά δίκιο και ποιος θα εξασφαλίσει μια πραγματική διερεύνηση για τα όσα συνέβησαν πριν από τα μεσάνυκτα της 28ης Φεβρουαρίου 2023;
Η «Εφ.Συν.» ζήτησε την επιστημονική άποψη ενός έγκριτου νομικού, του καθηγητή της Νομικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τέως εισηγητή στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Κωνσταντίνου Γιαννακόπουλου. Ο οποίος όχι μόνο εντοπίζει πρόβλημα στο άρθρο 4 του νόμου 5014, αλλά αποκαλύπτει ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΔΕΕ) έχει καταδικάσει την Πολωνία επειδή και εκείνη δημιούργησε φορέα διερεύνησης που ήταν ουσιαστικά παράρτημα της κυβέρνησης.
Οπως αναφέρει στο γραπτό του σημείωμα ο κ. Γιαννακόπουλος, εγείρεται ένα ευρύτερο ζήτημα μη συμβατότητας του άρθρου 4, παρ. 1 και 2, του Ν. 5014/2023 με το άρθρο 22 παρ. 1 της Οδηγίας 2016/798, καθώς ο τρόπος διορισμού των μελών του ΕΟΔΑΣΑΑΜ από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών δεν συνάδει με τις απαιτήσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ο καθηγητής επικαλείται τις επισημάνσεις που περιλαμβάνονται στην απόφαση C-530/16 του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (ΔΕΕ), η οποία εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2018. Οπως αναφέρεται εκεί:
● Στην περίπτωση των δημόσιων φορέων η «ανεξαρτησία» αναφέρεται συνήθως σε ένα καθεστώς που διασφαλίζει στον φορέα τη δυνατότητα να δρα ελεύθερα σε σχέση με τους οργανισμούς έναντι των οποίων πρέπει να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία του, απαλλαγμένος από κάθε είδους καθοδήγηση και πίεση.
● Στο πλαίσιο αυτό το ΔΕΕ έκρινε, μεταξύ άλλων, πως μολονότι καμία διάταξη της Οδηγίας 2004/49 δεν απαγορεύει στον υπουργό Μεταφορών ενός κράτους-μέλους να διορίζει όλα τα μέλη του εθνικού φορέα διερεύνησης σιδηροδρομικών ατυχημάτων, εντούτοις το άρθρο 21 παρ. 1 της Οδηγίας αυτής (σ.σ. ίδια πρόβλεψη και στην 2016/798) στο μέτρο που επιβάλλει την οργανωτική ανεξαρτησία του φορέα έναντι κάθε διαχειριστή υποδομής δεν επιτρέπει να διορίζει το σύνολο των μελών του φορέα διερεύνησης η αρχή που ελέγχει διαχειριστή υποδομής, όταν η εξουσία αυτή δεν ρυθμίζεται αυστηρά από τη νομοθεσία με βάση αντικειμενικά, σαφή και αποκλειστικώς απαριθμούμενα κριτήρια, τα οποία να μπορούν να επαληθευτούν.
● Σε μια τέτοια περίπτωση η ευρεία ευχέρεια διορισμού που μπορεί να αναγνωρίζεται στον υπουργό Μεταφορών δύναται αφ’ εαυτής να επηρεάσει την ανεξαρτησία των μελών του παραπάνω φορέα, όταν ανακύπτει ζήτημα το οποίο θίγει τα συμφέροντα του διαχειριστή σιδηροδρομικής υποδομής που ελέγχονται από τον υπουργό Μεταφορών.
● Από τις εν λόγω διατάξεις προκύπτει ότι ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών χαίρει ευρύτατης ευχέρειας διορισμού του συνόλου των μελών του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, χωρίς να δεσμεύεται από αντικειμενικά, σαφή και αποκλειστικώς απαριθμούμενα κριτήρια, τα οποία να μπορούν να επαληθευτούν. Αλλωστε δεν προβλέπεται ότι της πράξης διορισμού προηγείται σχετική διαφανής διαγωνιστική διαδικασία ή έστω σύστημα αντικειμενικής μοριοδότησης των υποψηφίων για την κατάληψη της θέσης μέλους του ΕΟΔΑΣΑΑΜ. Εξάλλου διά του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών το Ελληνικό Δημόσιο ελέγχει την εταιρεία ΟΣΕ Α.Ε., η οποία αποτελεί τον διαχειριστή της σιδηροδρομικής υποδομής.
● Επομένως μπορεί να υποστηριχθεί ότι, ανεξαρτήτως των λοιπών ρυθμίσεων του Ν. 5014/2023 περί κωλυμάτων ή ασυμβιβάστων των μελών του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, η γενική ρύθμιση του τρόπου διορισμού των εν λόγω μελών ελέγχεται ως αντίθετη με το περιεχόμενο των διατάξεων του άρθρου 22 παρ. 1 της Οδηγίας 2016/798, όπως αυτό έχει ερμηνευτεί από την απόφαση του ΔΕΕ κατά της Πολωνίας.
Το αναπάντητο ερώτημα λοιπόν παραμένει: Θα μπορέσει άραγε μια εξαρτημένη από την κυβέρνηση επιτροπή να καταλογίσει πιθανές ευθύνες κυβερνητικών στελεχών ή θα τις συγκαλύψει; Υπενθυμίζεται ότι το πρόβλημα της έλλειψης ανεξαρτησίας στον φορέα διερεύνησης είχε εντοπιστεί από την εποχή ακόμη που ψηφιζόταν ο νόμος 5014 στη Βουλή. «Στήνουν Ανεξάρτητη Αρχή «ευνουχισμένη» εκ γενετής» έγραφε τότε (19/1/23) η «Εφ.Συν.» βασιζόμενη και σε επισημάνσεις που έκαναν σε ψήφισμά τους εργαζόμενοι στη ΡΑΣ.
Στο ίδιο άρθρο σημειώναμε επίσης ότι η κυβέρνηση ευνουχίζει τις ανεξάρτητες αρχές «μετά το κάζο που έπαθε με τις συνταγματικά κατοχυρωμένες, όπως η ΑΔΑΕ, και την απειθαρχία που δείχνουν στα επιτελικά της κελεύσματα στην υπόθεση των υποκλοπών». Ομως στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή πριν από την ψήφιση του νόμου 5014, 40 μέρες πριν από τα Τέμπη, ο τότε υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κ. Αχ. Καραμανλής, απέκρουσε τις επικρίσεις υποστηρίζοντας με τη συνήθη άνεσή του ότι ο φορέας θα είναι ανεξάρτητος επειδή αυτό αναφέρεται στο άρθρο 3 του νόμου.
www.efsyn.gr- Άρης Χατζηγεωργίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου