Η πρόταση για μερική ιδιωτικοποίηση του ιταλικού σιδηροδρομικού δικτύου, επιτρέποντας στο ιδιωτικό κεφάλαιο να διαχειριστεί μια στρατηγική υποδομή, εγείρει πολλές ανησυχίες. Η ιδέα μπορεί να φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, ως ευκαιρία για την αύξηση των επενδύσεων και την ενίσχυση του συστήματος, αλλά κινδυνεύει να διακυβεύσει ένα ουσιαστικό κεφάλαιο για τη χώρα. Το σιδηροδρομικό δίκτυο δεν είναι ένα απλό πλεονέκτημα για εικασίες. είναι ένας πυλώνας που διασφαλίζει την κινητικότητα, την κοινωνική συνοχή και την ασφάλεια των μεταφορών.
Η ιδιωτικοποίηση έστω και μόνο ενός μέρους του δικτύου σημαίνει υποχώρηση στη λογική του κέρδους, το οποίο δεν πρέπει να δαιμονοποιείται ή να αμφισβητείται ως τέτοιο, αλλά για τις συνέπειες που μπορεί να έχει στην ασφάλεια και την ποιότητα των υπηρεσιών. Το σιδηροδρομικό δίκτυο απαιτεί συνεχείς επενδύσεις, προσεκτική συντήρηση και μακροπρόθεσμο όραμα που μόνο η δημόσια διοίκηση, προσανατολισμένη στο συλλογικό συμφέρον και όχι στο κέρδος, μπορεί να εγγυηθεί. Η εμπειρία άλλων χωρών, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, μας προσφέρει ένα πολύτιμο μάθημα. Στη δεκαετία του 1990, η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε να ιδιωτικοποιήσει το σιδηροδρομικό δίκτυο και να το αναθέσει στη Railtrack. Σε μια προσπάθεια να μειώσει το κόστος, η Railtrack μείωσε τα έξοδα συντήρησης και ανέβαλε σημαντικές επενδύσεις στην ασφάλεια. Το αποτέλεσμα δεν ήταν ενθαρρυντικό: η ποιότητα της υπηρεσίας επιδεινώθηκε και σημειώθηκαν σοβαρά σιδηροδρομικά ατυχήματα που προκάλεσαν θύματα, όπως στην περίπτωση του Hatfield το 2000. Στο τέλος η κυβέρνηση αναγκάστηκε να επανακτήσει το δίκτυο και να το επαναφέρει υπό δημόσιο έλεγχο, αποδεικνύοντας στην πραγματικότητα, την ασυμβατότητα της ιδιωτικής διαχείρισης, που δικαίως αποσκοπεί στην αποκόμιση κερδών στους μετόχους, με την ανάγκη να εγγυηθεί τη δημόσια ασφάλεια.
Στην Ιταλία, ένα εξίσου πικρό μάθημα μας ήρθε από την ιδιωτική διαχείριση της Autostrade per l'Italia, με αποκορύφωμα την τραγική κατάρρευση της γέφυρας Morandi το 2018. Και εδώ, τα οικονομικά συμφέροντα οδήγησαν σε μείωση της συντήρησης και σε αδιαφορία για την ασφάλεια των χρηστών . Και εδώ, μετά την ιδιωτικοποίηση το 1999, το κράτος αναγκάστηκε το 2021 να ανακτήσει τον έλεγχο της υποδομής μέσω του Cdp, αν και με την υποστήριξη δύο ιδιωτικών εταίρων, των ταμείων Blackstone και Macquarie. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να δούμε αυτά τα λάθη να επαναλαμβάνονται με το σιδηροδρομικό μας δίκτυο.
Σε αυτό προστίθεται ένα ακόμη πρόβλημα, στην προκειμένη περίπτωση οικονομικής φύσης. Η ιδιωτική διαχείριση θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε αύξηση του κόστους για τις σιδηροδρομικές διαδρομές ή την πρόσβαση στο δίκτυο, το οποίο θα επιβαρύνει τις σιδηροδρομικές εταιρείες. Εάν δεν καταφέρουν να απορροφήσουν αυτά τα κόστη, οι αυξήσεις αυτές θα έχουν και πάλι επιπτώσεις στα κρατικά ταμεία και κατά συνέπεια στους φορολογούμενους. Το κράτος θα αναγκαστεί να παρέμβει για να εγγυηθεί την περιφερειακή υπηρεσία μεταφορών, απαραίτητη για την κινητικότητα εκατομμυρίων πολιτών, και να υποστηρίξει την οικολογική μετάβαση που απαιτεί μετατόπιση αγαθών από καουτσούκ σε σιδηρόδρομο, πιο βιώσιμη για το περιβάλλον. Ως εκ τούτου, η ιδιωτικοποίηση κινδυνεύει να μετατραπεί σε μηχανισμό με τον οποίο το ιδιωτικό κόστος μετακυλίεται στο δημόσιο τομέα, ακριβώς σε εκείνους τους τομείς όπου οι σιδηροδρομικές μεταφορές είναι απαραίτητες για την κοινότητα και για το βιώσιμο μέλλον της χώρας.
Το ιταλικό σιδηροδρομικό δίκτυο πρέπει να εξυπηρετεί ολόκληρη την επικράτεια, όχι μόνο τις πιο κερδοφόρες περιοχές. Είναι ένα κοινό αγαθό που συνδέει μεγάλες πόλεις, εσωτερικές περιοχές και μικρότερες κοινότητες, διασφαλίζοντας το δικαίωμα στην κινητικότητα ακόμη και σε όσους ζουν σε λιγότερο κατοικημένες ή οικονομικά μειονεκτούσες περιοχές. Εάν επιτρέψουμε στις ιδιωτικές εταιρείες να επικεντρωθούν μόνο σε διαδρομές υψηλής ταχύτητας ή στις πιο πολυσύχναστες γραμμές, κινδυνεύουμε να δούμε τις υπηρεσίες για τις λιγότερο κερδοφόρες περιοχές να μειώνονται ή να εξαλειφθούν, με αρνητικό αντίκτυπο σε όσους έχουν ήδη δυσκολία πρόσβασης σε επαρκείς μεταφορές.
Το σιδηροδρομικό δίκτυο χρειάζεται διαχείριση που δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια και την ποιότητα των υπηρεσιών, ακόμη και όταν η οικονομική απόδοση δεν είναι άμεση. Το να αφήσει περιθώριο για ιδιωτικά κεφάλαια θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο αυτές τις προτεραιότητες, καθιστώντας τη διαχείριση του δικτύου πιο προσανατολισμένη βραχυπρόθεσμα και λιγότερο προσεκτική στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών. Η σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ των αναγκών των επενδυτών και των αναγκών της χώρας θα ήταν στην πραγματικότητα αναπόφευκτη. Τούτου λεχθέντος, πρέπει επίσης να τονιστεί ότι για 17 χρόνια η εταιρεία Rfi, παρά τις τεράστιες επενδύσεις και το κόστος για τη συντήρηση, τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του δικτύου, έκλεισε το οικονομικό έτος σε κέρδη, αποδεικνύοντας ότι υπάρχει αρκετή προσοχή στον λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης και από τη δημόσια διοίκηση.
Δεν πρέπει να λησμονείται ότι το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι ένα στρατηγικό κεφάλαιο, από το οποίο δεν εξαρτώνται μόνο οι μεταφορές, αλλά και η οικονομική αυτονομία και η εθνική κυριαρχία. Από αυτή την άποψη, η παραίτηση από τον έλεγχο σε ιδιώτες επενδυτές σημαίνει όχι μόνο απώλεια της σημασίας της δημόσιας διαχείρισης προσανατολισμένης στο κοινό καλό και ασφάλεια, αλλά και αύξηση της εξάρτησής μας από εξωτερικούς φορείς, με όλες τις αβεβαιότητες που αυτό συνεπάγεται.
Τέλος, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι, σε μια ιστορική στιγμή κατά την οποία η βιωσιμότητα και η οικολογική μετάβαση θεωρούνται στόχοι προτεραιότητας, το δημόσιο σιδηροδρομικό δίκτυο είναι απαραίτητο για τη μείωση των εκπομπών και την προώθηση της πράσινης και βιώσιμης κινητικότητας. Οι σιδηροδρομικές μεταφορές είναι, στην πραγματικότητα, μία από τις πιο οικολογικές εναλλακτικές στις οδικές μεταφορές. Και με την ιδιωτική διαχείριση, ο κίνδυνος η περιβαλλοντική βιωσιμότητα να τεθεί σε δεύτερη μοίρα μετά την οικονομική βιωσιμότητα είναι κάτι παραπάνω από συγκεκριμένος. Αντίθετα, ένα δημόσιο δίκτυο μπορεί να υποστηρίξει σθεναρά αυτούς τους στόχους, επενδύοντας ακόμη και εκεί όπου το κέρδος δεν είναι εγγυημένο, αλλά όπου το όφελος για την κοινότητα είναι αδιαμφισβήτητο.
Ουσιαστικά, η ιδιωτικοποίηση του ιταλικού σιδηροδρομικού δικτύου σημαίνει μια επιλογή που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια, την ποιότητα των υπηρεσιών, την ισότητα στην πρόσβαση και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Που σημαίνει απομάκρυνση του συστήματος μεταφορών από τις πραγματικές ανάγκες της χώρας και δημιουργία περαιτέρω εδαφικών ανισοτήτων. Κάτι που η Ιταλία πραγματικά δεν αισθάνεται την ανάγκη.
Αντί να μελετά την είσοδο ιδιωτών, το κράτος θα πρέπει να ανησυχεί για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διαχείρισης του δικτύου, του μοναδικού που μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια, την προσβασιμότητα και να δώσει απαντήσεις στις περιβαλλοντικές προκλήσεις. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, στην πραγματικότητα, μπορούμε να διασφαλίσουμε ένα μέλλον στο οποίο οι μεταφορές θα είναι πραγματικά στην υπηρεσία όλων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου