Εκτός ελέγχου η αγορά εργασίας στην Ελλάδα

Το 50% των νέων θέσεων εργασίας είναι πλέον με ελαστικές μορφές, με ωρομίσθιο στα 3 ευρώ καθαρά, σε εκ περιτροπής ή μερική απασχόληση

Αμέτοχη παρακολουθεί η κυβέρνηση. Διά του υπουργείου Εργασίας αδυνατεί να επιδείξει σχέδιο και προοπτική

και οι συνεχείς νομοθετικές διορθώσεις έχουν κοστίσει πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θα στοίχιζε μια γενναία και χωρίς μύριους αστερίσκους στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων

Μπορεί οι στατιστικές του ΟΑΕΔ και της ΕΛΣΤΑΤ να μη συμπίπτουν για το ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των ανέργων (1.130.000 ή 700.000), αλλά ουδείς μπορεί πλέον να αμφισβητήσει την υποκατάσταση του μισθού από το επίδομα. Τον περασμένο Μάιο τα επιδόματα που καταβάλλει ο ΟΑΕΔ αυξήθηκαν πάνω από 92% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019, καθώς στους επιδοματούχους εντάσσονται κι όσοι βρίσκουν κλειδωμένα τα ξενοδοχεία όπου συνήθως εργάζονταν τους καλοκαιρινούς μήνες.

Συνολικά ο αριθμός των επιδοματούχων του ΟΑΕΔ τον Αύγουστο προσεγγίζει τους 200.000, χωρίς βέβαια να αποφεύγονται και οι αποκλεισμοί ανθρώπων που το λογισμικό του «Εργάνη» δεν μπορεί να διαβάσει κι άρα δεν τους δίνει το δικαίωμα επιδότησης βάσει της εποχικότητας.

«Οσοι εργαζόμενοι δούλεψαν τον χειμώνα και η σύμβασή τους λύθηκε με απόλυση ή οικειοθελή αποχώρηση το διάστημα 1η έως 20/3 του 2020, που σημαίνει ότι λάμβαναν τα 800 € του Μάρτη και από εκεί και πέρα δεν συμπεριλήφθηκαν στο πρόγραμμα στήριξης, διατηρούν το δικαίωμα επαναπρόσληψης αλλά η πληρωμή τους δεν εγκρίνεται γιατί στο σύστημα φαίνεται ότι λαμβάνουν ειδική αποζημίωση λόγω αναστολής! Κάτι το οποίο δεν ισχύει» καταγγέλλει σε επιστολή του αναγνώστης της εφημερίδας.

Η κατάσταση στην αγορά εργασίας και στις εργασιακές σχέσεις μοιάζει με όχημα σε απότομη κατηφόρα χωρίς φρένο. Το 50% των νέων θέσεων εργασίας δημιουργείται σταθερά στις ελαστικές μορφές απασχόλησης: με ωρομίσθιο στα 3 ευρώ καθαρά (3,80 μικτά), με εκ περιτροπής ή μερική απασχόληση. Η αύξηση αυτή της ελαστικότητας όχι μόνο δεν δημιουργεί την κινητικότητα για δημιουργία νέων θέσεων (στην οποία υποκλίνεται η έκθεση Πισσαρίδη σαν να μιλάμε για τα οικονομικά μοντέλα ανάπτυξης της Ολλανδίας ή της Δανίας τη δεκαετία του ‘90) αλλά καθηλώνει τους εργαζόμενους σε μισό μισθό φτώχειας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Και κυρίως χωρίς προοπτική.

Στο σύνολο 1.157.209 νέων προσλήψεων το πρώτο επτάμηνο του έτους, περίπου 572.000 ήταν για θέσεις ελαστικής απασχόλησης. Αλλά και το 40% των μισθωτών πλήρους απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα είτε υπέστη μείωση λόγω αναστολής σύμβασης (534 ευρώ), είτε αναγκάστηκε να μοιραστεί με τον εργοδότη του το κόστος της κρίσης ή εξαναγκάστηκε σε παραίτηση, υπό τον ειρωνικό τίτλο της «οικειοθελούς» αποχώρησης.

Σε αυτό το κλίμα, με συνεχείς νομοθετικές διορθώσεις που κοστίζουν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θα στοίχιζε μια γενναία και χωρίς μύριους αστερίσκους στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, η κυβέρνηση διά του υπουργείου Εργασίας αδυνατεί να επιδείξει σχέδιο και προοπτική, αφημένη στη συγκυρία του κορονοϊού. Μόνο που στην περίπτωση της αγοράς και της εργασίας, δεν υπάρχουν εμβόλια. Κι αν υποτεθεί ότι υπάρχουν, αυτά δεν παρασκευάζονται στα κλειστά βιοτεχνολογικά εργαστήρια αλλά προκύπτουν από ανοιχτά μυαλά και στην ανοιχτή διαβούλευση και συζήτηση με τους συντελεστές της αγοράς και της παραγωγής. Τους κοινωνικούς εταίρους που το Μαξίμου χρησιμοποιεί απλώς και μόνο σαν ντεκόρ.

«Αποτυχημένο και απαξιωμένο το πρόγραμμα “Συν-Εργασία”, παρά το συνεχές μακιγιάρισμα»

«Η χώρα στο επίπεδο της οικονομίας κυβερνιέται με δελτία Τύπου και με νομοθετικές αλλαγές που διορθώνουν τις προηγούμενες αλλά με μεγάλη καθυστέρηση -αφήστε που πολλά πράγματα ακόμη κι όταν τους τα εντοπίζουμε δεν τα διορθώνουν»

Οι προοπτικές για τις ΜΜΕ φαίνονται χειρότερες από ποτέ και ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ είναι απόλυτος στην κρίση του για τα μέτρα που εφαρμόζει η κυβέρνηση: «To πρόγραμμα “Συν-εργασία”, που εφαρμόζει η κυβέρνηση με επιδότηση ευρωπαϊκών κονδυλίων, είναι μια αποτυχία. Σε σύνολο 2 εκατομμυρίων εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων, με το ζόρι έχουν ενταχθεί 48.000 εργαζόμενοι» αναφέρει.

Η ΓΣΕΒΕΕ το είχε επισημάνει ήδη από τον Ιούνιο με τη μελέτη της. Προέβλεψε ότι αν δεν ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα, τουλάχιστον 50.000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα κλείσουν και τουλάχιστον 150.000 άνθρωποι θα μείνουν χωρίς δουλειά. Πολλοί ήταν αυτοί που απέδωσαν τις προβλέψεις σε ακόμη μια ακραία παραξενιά της εργοδοτικής οργάνωσης προκειμένου να έχει μεγαλύτερα οφέλη από το πακέτο μέτρων. Διαψεύδονται, αν και αυτή τη στιγμή κανείς δεν μπορεί να καταμετρήσει πόσες ακριβώς είναι οι επιχειρήσεις που οδεύουν σε κλείσιμο. Οι διάφορες ρυθμίσεις και η αναμονή ολοκλήρωσης ενός καλοκαιριού που μοιάζει να χάνεται πίσω από ένα νέο κύμα πανδημίας, στρεβλώνουν τα πραγματικά στοιχεία. Η εστίαση παραπαίει και στο κέντρο της πρωτεύουσας τα μαγαζιά με το ζόρι αντέχουν το μισθολογικό κόστος.

● Γιατί δεν προχώρησε, αφού επιδοτούνται το 60% του μισθού και οι ασφαλιστικές εισφορές;

Διότι είναι ένα πρόγραμμα-αντιγραφή των γερμανικών επιχειρήσεων. Είναι ένα πρόγραμμα για τη Volkswagen και την Bosch. Δεν είναι δομημένο για τις συνθήκες της ελληνικής αγοράς. Το πρόγραμμα απευθύνεται μόνο στις επιχειρήσεις που θέλουν να εντάξουν εργαζόμενους με συμβάσεις πλήρους απασχόλησης. Ξεχνάτε ότι το 60% των θέσεων εργασίας στις ελληνικές επιχειρήσεις είναι με ελαστικές μορφές απασχόλησης, με μερική απασχόληση και με ωρομίσθιο; Αυτό το προσωπικό που δεν έχει πλήρη απασχόληση, εξ ορισμού αποκλείεται από το πρόγραμμα «Συν-εργασία» και δεν μπορεί να ενταχθεί στη ρύθμιση, ούτε για επιδότηση του μισθού, ούτε για επιδότηση των εισφορών.

● Ναι, αλλά η κυβέρνηση προχώρησε πρόσφατα σε βελτιώσεις. Αύξησε την επιδότηση του μη μισθολογικού κόστους στο 100%. Αυτό δεν είναι ένα σημαντικό κίνητρο, έστω για τις συμβάσεις με πλήρη απασχόληση;

Τώρα είναι πολύ αργά. Το πρόγραμμα έχει απαξιωθεί. Το μακιγιάρισαν πολλές φορές αλλά δεν αρκεί. Η επιδότηση έπρεπε να δοθεί στην αρχή και τίποτε δεν μπορεί να αναπληρώσει τη μείωση του τζίρου που θα υποστούν τα καταστήματα στην εστίαση όταν το μεγαλύτερο μέρος του τζίρου το κάνουν μετά τις 10 το βράδυ.

● Και τι μπορεί να γίνει τώρα; Τι προτείνετε;

Να επιδοτηθεί το 100% των εισφορών αλλά σε όλες τις επιχειρήσεις κι όχι μόνο σε όσες πληρούν τα κριτήρια για να ενταχθούν στη «Συν-εργασία» που έχει αποτύχει. Εάν το έκαναν από την αρχή, το Δημόσιο θα είχε μεγαλύτερες οικονομίες και θα του κόστιζε λιγότερο ακόμη και από την ειδική αποζημίωση των 534 ευρώ που καλύπτει για τις συμβάσεις σε καθεστώς αναστολής.

● Πώς αποδεικνύεται;

Εάν επιδοτούσε το 100% των ασφαλιστικών εισφορών για ένα μισθό 1.000 ευρώ, θα κόστιζε στο Δημόσιο μόνο 400 ευρώ. Γνωρίζετε ότι έχουμε από τα υψηλότερα μη μισθολογικά κόστη, που ανέρχονται κατά μέσο όρο στο 40% του μισθού. Ας μη γελιόμαστε. Η χώρα στο επίπεδο της οικονομίας κυβερνιέται με δελτία Τύπου και με νομοθετικές αλλαγές που διορθώνουν τις προηγούμενες αλλά με μεγάλη καθυστέρηση. Αφήστε που πολλά πράγματα ακόμη κι όταν τους τα εντοπίζουμε δεν τα διορθώνουν.

● Τι εννοείτε;

Θα σας δώσω ένα πρόσφατο παράδειγμα. Ενώ το υπουργείο Εργασίας έχει δεσμευτεί ότι θα μειώσει τα απαιτούμενα ημερομίσθια για το επίδομα ανεργίας στα 50, από τα 100 που είναι σήμερα, στην πράξη ο ΟΑΕΔ δεν το εφαρμόζει για τους εποχικά εργαζόμενους γιατί δεν έχει νομοθετηθεί. Μου το καταγγέλλουν επιχειρήσεις-μέλη μας από τη Ρόδο. Αλλά δεν είναι μόνο τα προβλήματα με τους εργαζόμενους. Υπάρχουν εμπόδια με τη δανειοδότηση από τις τράπεζες. Αν δεν έχουμε εξοφλήσει τις ασφαλιστικές και τις φορολογικές υποχρεώσεις δεν μπορούμε να πάρουμε ενημερότητα κι άρα η τράπεζα δεν εγκρίνει τις αιτήσεις.

● Ποια είναι η βασική αιτία;

Δεν υπήρξε εγκαίρως, δηλαδή από τον Απρίλιο, ένας κεντρικός σχεδιασμός, ένας οδικός χάρτης για επιχειρήσεις και εργαζόμενους.

● Συναντηθήκατε με τον πρωθυπουργό και μάλιστα πρόσφατα συμμετείχατε με τους προέδρους των κοινωνικών εταίρων σε τηλεσύσκεψη για την παρουσίαση του σχεδίου Πισσαρίδη. Του τα είπατε; Εκφράσατε τις ανησυχίες και τις προτάσεις σας;

Φυσικά, και αναρωτήθηκα πώς είναι δυνατόν να χαρακτηρίζετε αναπτυξιακό αυτό το σχέδιο όταν απουσιάζει μια σοβαρή αναφορά στον πρωτογενή τομέα και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ενα σχέδιο που στον πρόλογό του ευχαριστεί τον ΣΕΒ, τον ΣΕΤΕ αλλά όχι τη ΓΣΕΒΕΕ ή τη ΓΣΕΕ.

● Tι σημαίνει ΓΣΕΒΕΕ, κύριε Καββαθά;

Σημαίνει μια οργάνωση που εκπροσωπεί 650.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις με έως και 49 εργαζόμενους. Σημαίνει εργασία για 1.165.000 ανθρώπους. Σημαίνει 300.000 αυτοαπασχολούμενους.

Επιδότηση και για τους εποχικούς… διά της πλαγίας

Oι 120 ρυθμίσεις, ΠΝΠ, εγκύκλιοι του υπουργείου Εργασίας και υπουργικές αποφάσεις, αποδεικνύουν ότι για την αντιμετώπιση της νέας βαθιάς κρίσης στην αγορά και την εργασία η κυβέρνηση κινήθηκε με την τακτική τού «λίγο, λίγο και βλέπουμε» κι όχι με μια στρατηγική κι ένα σχέδιο ανάσχεσης των προβλημάτων στις επιχειρήσεις

Χωρίς τις γνωστές τυμπανοκρουσίες του υπουργού Εργασίας, η κυβέρνηση προχώρησε την περασμένη Δευτέρα σε δύο αλλαγές οι οποίες αποτελούν ομολογία της αποτυχημένης έκδοσης του μηχανισμού «Συν-Εργασία» στη χώρα μας αλλά και του τρόπου με τον οποίο αποκαταστάθηκε ο μισθός με την ειδική αποζημίωση των 534 ευρώ.

Στις 10 Αυγούστου δημοσιεύτηκε η 120ή νομοθετική ρύθμιση για θέματα προστασίας των επιχειρήσεων και των εργαζομένων από τις επιπτώσεις του κορονοϊού. Με τη νέα Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου η κυβέρνηση επαναφέρει, σχεδόν έξι μήνες μετά την πρώτη εφαρμογή τους, τα μέτρα αναστολών συμβάσεων για το σύνολο των επιχειρήσεων που είτε είχαν διακόψει τη λειτουργία τους, είτε είχαν μείωση του τζίρου των εργασιών τους από 20% και πάνω.

Τι προβλέπει αυτή η 120ή ρύθμιση; Επιστρέφει έξι μήνες πριν και επαναφέρει το πλαίσιο των αναστολών συμβάσεων εργασίας, το οποίο εφαρμόστηκε κατά το δίμηνο Μαρτίου-Απριλίου, δίνοντας τη δυνατότητα αναστολής συμβάσεων για 100% του προσωπικού σε όλες τις πληττόμενες επιχειρήσεις, βάσει ΚΑΔ, κι όχι μόνο σε αυτές του τουρισμού και της εστίασης.

Ειδικότερα η νέα ΠΝΠ αναφέρει τα εξής: «Επιχειρήσεις-εργοδότες του ιδιωτικού τομέα που ανήκουν στους κλάδους του τουρισμού, εποχικής ή μη λειτουργίας, των αεροπορικών και ακτοπλοϊκών μεταφορών, των χερσαίων μεταφορών επιβατών, του επισιτισμού, του πολιτισμού και του αθλητισμού, καθώς και κάθε άλλου κλάδου που πλήττεται σημαντικά, όπως αυτοί ορίζονται από το Υπουργείο Οικονομικών, βάσει ΚΑΔ, δύνανται να θέτουν σε αναστολή ή να παρατείνουν την αναστολή συμβάσεων των εργαζομένων τους, που έχουν ήδη τεθεί σε αναστολή ή και να θέτουν για πρώτη φορά σε αναστολή συμβάσεις εργασίας μέρους ή του συνόλου των εργαζομένων τους, που έχουν προσληφθεί έως και τη δημοσίευση της παρούσας, για τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο 2020, κατ’ ανώτατο χρονικό διάστημα έως 30 ημερών ανά μήνα και πάντως όχι πέραν της 30ής Σεπτεμβρίου 2020».

Επίσης στην ίδια ΠΝΠ προβλέπεται ότι στο μηχανισμό «Συν-Εργασία» μπορούν να ενταχθούν και όσοι μισθωτοί πλήρους απασχόλησης προσλήφθηκαν αναδρομικά από την 1η Ιουνίου έως και την 10η Αυγούστου».

Πρακτικά πρόκειται για μια νέα ρύθμιση η οποία επιχειρεί να χαλαρώσει, διά της πλαγίας οδού, τις προϋποθέσεις για την ένταξη επιχειρήσεων στον επιδοτούμενο μηχανισμό «Συν-Εργασία», επιτρέποντας αναδρομικά και τις νέες -εποχικές- προσλήψεις στον τουρισμό ο οποίος είχε αποκλειστεί. Από την άλλη πλευρά προσπαθεί να συντηρήσει με την ειδική αποζημίωση των 534 ευρώ των συμβάσεων που θα ανασταλούν την αγορά για περίπου 240 χιλιάδες επιχειρήσεις «μέχρι να δούμε τι θα γίνει τον Σεπτέμβριο».

Οσο κι αν αυτή η φράση ακούγεται υπερβολική, αποδίδει πλήρως τη λογική που διέπει την εκπόνηση των μέτρων: «Βλέποντας και κάνοντας»

Oι 120 ρυθμίσεις, ΠΝΠ, εγκύκλιοι του υπουργείου Εργασίας και υπουργικές αποφάσεις, αποδεικνύουν ότι για την αντιμετώπιση της νέας βαθιάς κρίσης στην αγορά και την εργασία η κυβέρνηση κινήθηκε με την τακτική τού «λίγο, λίγο και βλέπουμε» κι όχι με μια στρατηγική κι ένα σχέδιο ανάσχεσης των προβλημάτων στις επιχειρήσεις.

Η ανάγνωση ακόμα και των τίτλων αυτών των 120 ρυθμίσεων, που τμήμα τους παραθέτουμε, από τον Μάρτιο μέχρι και τις 10 Αυγούστου αρκεί για να διαπιστωθεί ότι εξαιτίας της έλλειψης σχεδίου -το οποίο αναμένουμε να αντικατασταθεί από το πόνημα Πισσαρίδη- ρυθμίσεις που η κυβέρνηση αναγκαζόταν εκ των πραγμάτων να κάνει, ακύρωναν τη δυναμική και των μέτρων αλλά και των όποιων καλών προθέσεων.

Οι πιο πρόσφατες από τις 120 ρυθμίσεις

▇ Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 10.8.2020. Επείγουσες ρυθμίσεις αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών του Εθνικού Συστήματος Υγείας, προστασίας από τη διασπορά του κορoνοϊού Covid-19, στήριξης της αγοράς εργασίας και διευκόλυνσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

▇ Διευκρινίσεις σχετικά με τη χορήγηση άδειας και επιδόματος ασθένειας και μητρότητας (κυοφορίας-λοχείας) για το χρονικό διάστημα αναστολής των επιχειρήσεων λόγω των έκτακτων μέτρων της πανδημίας Covid-19.

▇ Εφαρμογή της παρ. 2 του άρθρου εξηκοστού τρίτου της από 30-3-2020 ΠΝΠ «Μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας του κορoνοϊού Covid-19», που κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4684/2020 (Α’ 86).

▇ Παράταση της ισχύος των έκτακτων και προσωρινών μέτρων στην αγορά εργασίας για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορονοϊού Covid-19 ως προς την οργάνωση του χρόνου και του τόπου εργασίας του άρθρου 4 της από 11.3.2020 (ΠΝΠ) «Κατεπείγοντα μέτρα αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών της εμφάνισης του κορονοϊού Covid-19 και της ανάγκης περιορισμού της διάδοσής του» (Α’ 55).

▇ Συμπληρωματικές διευκρινίσεις επί της με αριθμ. πρωτ. οικ. 23103/478/13-06-2020 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός του πλαισίου εφαρμογής του Μηχανισμού ενίσχυσης της απασχόλησης ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» (Β’ 2274).

▇ Διευκρινίσεις για τη διαδικασία ένταξης στον έκτακτο μηχανισμό στήριξης εργαζομένων και λήψης αποζημίωσης ειδικού σκοπού, για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο 2020, προκειμένου για εργαζόμενους και εργαζόμενες που βρίσκονταν σε νόμιμες άδειες όπως ασθενείας, μητρότητας ή εξάμηνη ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας οι οποίες έληξαν κατά τη διάρκεια αναστολής λειτουργίας της επιχείρησης με εντολή δημόσιας αρχής, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 34 του ν. 4690/2020 (Α’ 104).

▇ Οδηγίες για τη χορήγηση της άδειας φροντίδας παιδιού σε σχέση με τις αναστολές συμβάσεων εργασίας εργαζομένων λόγω των έκτακτων και προσωρινών μέτρων στην αγορά εργασίας για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορονοϊού Covid-19.

▇ Τροποποίηση της υπ’ αρ. 40331/Δ1.13521/ 13-9-2019 «Επανακαθορισμός όρων ηλεκτρονικής υποβολής εντύπων αρμοδιότητας Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) και Οργανισμού Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ)» (Β’ 3520) απόφασης του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.

▇ Διευκρινίσεις επί της ΚΥΑ με αριθμ. 23102/477/12-6-2020 (Β 2268) «Μέτρα οικονομικής ενίσχυσης εποχικά εργαζομένων – Αναστολή συμβάσεων εργασίας εργαζομένων των επιχειρήσεων – εργοδοτών του ιδιωτικού τομέα που πλήττονται σημαντικά».

▇ Παράταση μέχρι 10/7/2020 της προθεσμίας υποβολής Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (ΑΠΔ), μισθολογικής περιόδου 5/2020.

▇ Οδηγίες για την εφαρμογή της Απόφασης των υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας, με αρ. πρωτ. 17787/520/8.5.2020, (Β’ 1778) «Παράταση της ισχύος του έκτακτου και προσωρινού μέτρου της χορήγησης άδειας ειδικού σκοπού για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορονοϊού Covid-19, του άρθρου 4 της από 11.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Κατεπείγοντα μέτρα αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών της εμφάνισης του κορονοϊού Covid-19 και της ανάγκης περιορισμού της διάδοσης του» (Α’ 55)».

Αλίμονο στους νέους

Ερευνα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας επικεντρώνει στις επιπτώσεις της κρίσης του Covid-19 στους νέους

Οι νέοι έως 29 ετών και ειδικότερα το νέο εργατικό δυναμικό είναι ίσως το κοινωνικό στρώμα που υφίσταται τους πιο αναπάντεχους και σοβαρούς περιορισμούς από την πανδημία: στην εργασία, την εκπαίδευση αλλά και τη συμμετοχή στις δημόσιες διεργασίες και επαφές, στην ελευθερία κινήσεων που αποτελεί οξυγόνο για τις μικρές ηλικίες. Ερευνα που εκπόνησε πρόσφατα η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας διερευνά τις επιπτώσεις της πανδημίας στην εργασία, την εκπαίδευση, τα δικαιώματα αλλά και την ψυχική ευεξία των νέων ανθρώπων που δέχτηκαν ένα αιφνίδιο κύμα περιορισμών στη ζωή και τη συμπεριφορά τους.

Κατ’ αρχάς, οι νέοι δέχονται μεγάλες πιέσεις προς την ανεργία. Οχι μόνο γιατί η αναζήτηση μιας θέσης εργασίας, άλλοτε σε συνδυασμό με τις σπουδές κι άλλοτε όχι, στους τομείς των υπηρεσιών, που κατ’ εξοχήν έχουν βρεθεί στον πυρήνα του προβλήματος, γίνεται εξαιρετικά δύσκολη. Ούτε γιατί οι τριαντάρηδες μόλις που άρχισαν να συνέρχονται από τις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης και σε πολλές χώρες έχτιζαν και χτίζουν το δικό τους επαγγελματικό σύμπαν. Σύμφωνα με την έρευνα της ΔΟΕ, που βασίστηκε σε δείγμα 12.605 απαντήσεων από νέους ηλικίας 18-34 ετών, ένας στους έξι νέους, ηλικίας 18-29 ετών αναγκάστηκε να σταματήσει τη δουλειά του ήδη από την έναρξη της κρίσης. Στις νεότερες ηλικίες, μεταξύ 18 και 24 ετών, σχεδόν το ¼ (ποσοστό 23,1%) διέκοψε αναγκαστικά την εργασία του. Στις λίγο μεγαλύτερες ηλικίες (25-29) αλλά και στους μεταξύ 30 και 34 ετών τα ποσοστά εμφανίζονται χαμηλότερα, 13% και 10,6% αντιστοίχως, με το λιανεμπόριο και τις υπηρεσίες να αναδεικνύονται στους τομείς με τις μεγαλύτερες απώλειες θέσεων εργασίας.

Αλλά και για τους νέους που διατηρούν μία ή και μισή θέση εργασίας, υπάρχει ο αντίκτυπος από τη μείωση του χρόνου εργασίας και του εισοδήματος που αντιστοιχεί σε αυτήν. Σχεδόν οι δύο στους πέντε δήλωσαν ότι είχαν μείωση αμοιβής, με τους πολίτες των χωρών χαμηλού εισοδήματος να είναι περισσότερο εκτεθειμένοι σε αυτές τις μειώσεις.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το εύρημα για την αύξηση των υπερωριών. Ποσοστό 17% των ερωτηθέντων απάντησε πως εργάζεται κατά 7,3 έως 10,3 περισσότερες ώρες σε ημερήσια βάση (αύξηση 41%). Από το σύνολο όλων όσοι εργάζονται με αυξημένο ωράριο το 67% δουλεύει 10ωρο ή και περισσότερο.

Επίσης, το 72% των νέων εργαζομένων ανέφερε ότι εργάζεται από το σπίτι με μερική ή πλήρη απασχόληση. Από όσους απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα το 68% εργάζεται από την αρχή της πανδημίας από το σπίτι, ενώ στο Δημόσιο το αντίστοιχο ποσοστό είναι 77%. Αλλά και στις δύο κατηγορίες υπερτερούν οι γυναίκες στην εξ αποστάσεως εργασία, με ποσοστό 75% έναντι 68% για τους άνδρες.

Ενας στους τρεις νέους δηλώνει σημαντικό αντίκτυπο στο δικαίωμα συμμετοχής τους δημόσιες εκδηλώσεις. Ο αντίκτυπος αυτός δηλώνεται πιο έντονα σε χώρες χαμηλού εισοδήματος (40%) σε σύγκριση με τις χώρες μέσου (36%) ή υψηλότερου εισοδήματος (28%).

Στα όρια κατάθλιψης και άγχους

Η μελέτη αναδεικνύει ότι σε παγκόσμιο επίπεδο 1 στους 2 (δηλαδή 50%) νέους ηλικίας 18-29 ετών πιθανώς υπόκειται σε άγχος ή κατάθλιψη, ενώ σε ποσοστό 17% φλερτάρουν με αυτά, με τις ηλικίες 18-24 να εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά. Κι ακόμη πιο αισθητά, ακόμη κι από αυτούς που αναγκάστηκαν να σταματήσουν την εργασία, είναι τα προβλήματα σε νέους που αναγκάστηκαν να διακόψουν την εκπαίδευσή τους.

Περισσότεροι από ένας στους τέσσερις νέους (27%) δήλωσε ότι η πανδημία επηρέασε σημαντικά το δικαίωμά τους στη θρησκευτική ελευθερία και την έκφραση των πεποιθήσεών τους. Ο αντίκτυπος φαίνεται πιο σημαντικός για τους νέους σε φτωχότερες χώρες (ποσοστό 51%), ενώ σε χώρες με μέσο εισόδημα αγγίζει το 37% και σε χώρες με υψηλότερο το 19%.

Πάντως, αν και ενδιαφέροντα τα ευρήματα, αξίζει να σημειωθεί ότι οι ερευνητές δεν προχωρούν σε βαθύτερα πεδία. Δεν αναζητούν τις αλλαγές που έχει προκαλέσει η νέα κρίση στις μορφές εργασίας και συμβολαίων και μέσα από τη γενικότητα των μέσων όρων δεν φωτίζουν και πολύ το σκοτάδι στο οποίο βαδίζουν τα νιάτα σήμερα. Παρ’ όλα αυτά είναι μια έρευνα που δείχνει τάσεις και καταστάσεις.

efsyn – Χριστίνα Κοψίνη