Ο τελευταίος σταθμός -ένα σπάνιο δείγμα βιομηχανικής αστικής αισθητικής

Ο σταθμός Αθήνας των πρώην ΣΠΑΠ (ο «σταθμός Πελοποννήσου») βρισκόταν επί της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιά - Πάτρας, στη χιλιομετρική θέση 8,550 από τον Πειραιά. Εγκαινιάστηκε στις 30 Ιουνίου 1884 και έκλεισε στις 7 Αυγούστου 2005, μαζί με το τμήμα της (μετρικής) γραμμής Πειραιά - Αγίων Αναργύρων. Από τότε, οι δραστηριότητές του μεταφέρθηκαν στον παρακείμενο σταθμό Λαρίσης, ο οποίος φέρει πλέον το όνομα «σιδηροδρομικός σταθμός Αθήνας»

Η αρχική κατασκευή τού σιδηροδρομικού σταθμού Πελοποννήσου, εντοπίζεται προς το τέλος του 18ου αιώνα. Σχεδιάστηκε από μια ομάδα Γάλλων μηχανικών, που είχε επιλέξει ο τότε Πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης. Επί κεφαλής τής ομάδας ήταν ο Alfred Rondel και υπεύθυνος αρχιμηχανικός ο Abel Gotteland. Αρχικά ο σταθμός δεν διέθετε τους τρεις τρούλους. Οι τρεις τρούλοι προσετέθησαν από τον Έρνστ Τσίλλερ το 1912-13, οπότε ο σταθμός έλαβε και την τελική του μορφή, την σημερινή. Η κτιριακή διαμόρφωση τού σταθμού έχει αναφορά στον νεοκλασικισμό, ενώ τα μεταλλικά του στοιχεία (όπως οι τρεις μεγάλες μαρκίζες) οι τρούλοι και το συγκρότημα τής κεντρικής εισόδου, παραπέμπουν στην Art Nouveau. Ο σταθμός Πελοποννήσου αποτελεί μικρογραφία του σταθμού των “ Chemins de fer Orientaux ” στην Κωνσταντινούπολη, χωρίς όμως τον έντονα ανατολίτικο χαρακτήρα του. Παρόμοια αρχιτεκτονική συναντάμε και σε άλλους σιδηροδρομικούς σταθμούς εκείνης της εποχής, όπως της Μόσχας (1899-1900) της Βάρνας (1908) και της Τουλούζης (1903-1905)

Σήμερα ο σταθμός ΣΠΑΠ Αθηνών, ένα σπάνιο δείγμα βιομηχανικής αστικής αισθητικής, δικαιολογημένα εντάσσεται σαν διατηρητέο μουσειακό κτίσμα, στην μελέτη ανάπλασης του συγκροτήματος των σιδηροδρομικών σταθμών της πρωτεύουσας.