Θάνος Βούρδας: 4ο Σιδηροδρομικό Πακέτο, Βήμα για ενίσχυση του Σιδηροδρόμου και της Ανάπτυξης

Kατατέθηκε για διαβούλευση και αμέσως μετά για ψήφιση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, το Σχέδιο Νόμου για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Σιδηροδρομικό Χώρο. Γνωστό ως 4ο Σιδηροδρομικό Πακέτο. Ένα Νομοσχέδιο που αποτελεί προϊόν αναλυτικού και ουσιαστικού διαλόγου όλης της

Σιδηροδρομικής οικογένειας εδώ και 1,5 χρόνο και ταυτόχρονα και με όλες τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που δραστηριοποιούνται στο χώρο των Σιδηροδρομικών Μεταφορών.

Ένα Νομοσχέδιο που δεν μπαίνει σε αντιπαράθεση επειδή το έφτιαξε η προηγούμενη Κυβέρνηση και το καταθέτει η σημερινή, καθώς έρχεται να προσαρμόσει στα Ελληνικά δεδομένα το κοινό Ευρωπαϊκό πλαίσιο λειτουργίας του Σιδηροδρόμου σε τεχνικό, πολιτικό και επιχειρησιακό και επιχειρηματικό επίπεδο. Αρκεί να μείνει σε αυτό το επίπεδο και να μην επιχειρηθεί να αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του και στην κατάθεση και στη συζήτησή του στη Βουλή με «ξένα» αντικείμενα, περίεργες ρυθμίσεις και αντιπαραγωγικές διατάξεις.

Είναι σαφές ότι προωθεί και διασφαλίζει τη λειτουργία  ενός σύγχρονου επιτελικού  κράτους με ισχυρή διοίκηση και με εποπτευόμενους οργανισμούς που αντί να τους απαξιώνουμε, τους ενισχύουμε θεσμικά ώστε να μπορούν να είναι ανταγωνιστικοί στο διεθνές περιβάλλον χωρίς παράλληλα να χάνουν το κοινωνικό τους πρόσημο.

Οι νοοτροπίες της ασύδοτης απελευθέρωσης υπηρεσιών, αγαθών και προϊόντων έχει αποδειχθεί ότι δεν  είναι αποτελεσματικές. Αντιθέτως είναι βολικές για όλες εκείνες τις δυνάμεις οι οποίες έχουν αναπτύξει συστημική λογική, στερούνται στρατηγικού σχεδιασμού και προκειμένου να συνεχίσουν να νέμονται τα κεκτημένα τους, «βαπτίζουν» νεωτερισμό την απελευθέρωση της αγοράς, καταστρατηγώντας κάθε έννοια του Δημοσίου Συμφέροντος .

Για πρώτη φορά, σε ένα  δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, το νέο θεσμικό πλαίσιο στοχεύει εκτός από το να καταστήσει τις Σιδηροδρομικές Μεταφορές ανταγωνιστικότερες και διαλειτουργικές  σε επίπεδο Ε.Ε., να διατηρήσουν παράλληλα  υψηλό το επίπεδο ποιότητας και ασφάλειας για τους επιβάτες, να μπουν κανόνες στην σιδηροδρομική αγορά, να γίνει ορθολογικότερη η λειτουργία αυτής καθώς και να αναδείξει το γεγονός ότι μία χώρα μπορεί να σχεδιάσει και να εφαρμόσει δημόσιες πολιτικές προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας.

Η Ευρώπη βάζει τους γενικούς κανόνες και το πλαίσιο και εμείς το προσαρμόζουμε στα Εθνικά δεδομένα και τις ανάγκες της κοινωνίας, της οικονομίας και της παραγωγικής στρατηγικής της χώρας μας στη νέα Μεταμνημονιακή εποχή. 

Βασικοί άξονες του νέου θεσμικού πλαισίου είναι:

1.Το λεγόμενο «πολιτικό πακέτο» ή «πυλώνας αγοράς», που περιλαμβάνει ρυθμίσεις:

• για το άνοιγμα της αγοράς εσωτερικών Σιδηροδρομικών Επιβατικών Μεταφορών 

• για τη διακυβέρνηση της Σιδηροδρομικής Υποδομής

• για τις Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος στον τομέα των σιδηροδρόμων  

με κύριους στόχους:

• την αποτελεσματική ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς στο σιδηρόδρομο 

• την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών σιδηροδρόμων

• την παροχή ασφαλών και ποιοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες.

Η Οδηγία 2016/2370, στην οποία στηρίζεται το μέρος του Νόμου για τη  Διακυβέρνηση, εισάγει:

• Κανόνες ανεξαρτησίας και διαφάνειας  των βασικών καθηκόντων  του Διαχειριστή Υποδομής σε σχέση με τη θέση του στην αγορά των σιδηροδρομικών υπηρεσιών, είτε σε μια πλήρως διαχωρισμένη δομή  είτε σε μια καθετοποιημένη εταιρεία (π.χ. δομή holding). 

• Κανόνες ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά των επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών 

• Συντονιστικούς μηχανισμούς για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της συνεργασίας μεταξύ φορέων

• Ενίσχυση του ρόλου που έχουν οι εθνικοί ρυθμιστικοί φορείς για την προστασία του ανταγωνισμού και των δικαιωμάτων των χρηστών.

Στη χώρα μας, ήδη έχουν εφαρμοστεί οι αρχές της διακυβέρνησης της υποδομής και υπάρχουν οι εγγυήσεις ανεξαρτησίας μεταξύ των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και του Διαχειριστή Υποδομής. Επιπλέον η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων συμβάλλει ουσιαστικά στην καλή λειτουργία του συστήματος. Η νέα νομοθεσία διευρύνει και εμβαθύνει τις δυνατότητες που παρέχει σε όλους τους «παίκτες» μια ορθολογικά οργανωμένη ανταγωνιστική αγορά.

2.Ο λεγόμενος «τεχνικός πυλώνας» στηρίζεται στην οδηγία 2016/797 σχετικά με τη διαλειτουργικότητα του σιδηροδρομικού συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οδηγία 2016/798 για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων και τον Κανονισμό 2016/796 για τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Οι προβλέψεις  για τη διαλειτουργικότητα περιλαμβάνουν ρυθμίσεις:

• Εναρμόνισης του κανονιστικού πλαισίου για την έγκριση οχημάτων και ERTMS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας) σε επίπεδο Ένωσης

• Βελτίωσης της διασύνδεσης και της διαλειτουργικότητας των σιδηροδρομικών δικτύων

• Δημιουργίας εσωτερικής αγοράς εξοπλισμού και υπηρεσιών για την κατασκευή, την ανανέωση, την αναβάθμιση και τη λειτουργία του ενωσιακού σιδηροδρομικού συστήματος.

με κύριους στόχους:

• τη μείωση του κόστους και της διάρκειας για την έγκριση οχημάτων και ERTMS

• την προώθηση των διεθνών σιδηροδρομικών μεταφορών εντός της Ένωσης και με τρίτες χώρες

• την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας της ενωσιακής σιδηροδρομικής βιομηχανίας.

Ειδικότερα το μέρος του Νόμου που αφορά τη Διαλειτουργικότητα, εισάγει σημαντικά θέματα όπως:

• σύναψη συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικών αρχών ασφαλείας για εγκρίσεις οχημάτων

• αποσαφήνιση των διαδικασιών που ισχύουν τόσο για την κοινοποίηση υφιστάμενων/νέων εθνικών κανόνων όσο και για την αξιολόγησή τους από τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

• διαδικασία κατάρτισης Τεχνικών Προδιαγραφών Διαλειτουργικότητας (ΤΠΔ)

• διαδικασία έγκρισης θέσης σε λειτουργία σταθερών σιδηροδρομικών εγκαταστάσεων και διάθεση στην αγορά σιδηροδρομικών οχημάτων

• καθορισμός ευρωπαϊκών μητρώων

• επάρκεια οργανισμών αξιολόγησης της συμμόρφωσης (Notified Bodies και Designated Bodies).

3.Οι προβλέψεις για την ασφάλεια περιλαμβάνουν :

• Ρύθμιση της ασφάλειας από ανεξάρτητο φορέα (εθνική αρχή ασφάλειας).

• Εναρμόνιση των εθνικών κανόνων ασφαλείας σε επίπεδο Ένωσης.

• Εναρμόνιση του κανονιστικού πλαισίου για την έγκριση πιστοποιητικών ασφάλειας σε επίπεδο Ένωσης. 

με κύριους στόχους:

• τη βελτίωση των επιδόσεων ασφαλείας του σιδηροδρόμου

• την εξάλειψη γραφειοκρατικών  εμπόδιων για το περαιτέρω άνοιγμα της αγοράς .

• την μείωση του κόστους και της διάρκειας για την έγκριση πιστοποιητικών ασφάλειας των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων 

• την ενίσχυση των οικονομιών κλίμακας για τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ένωση.

 Ειδικότερα με το μέρος του Νόμου που αφορά την ασφάλεια:

• αποσαφηνίζεται ο ρόλος και οι αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων (κράτη-μέλη, Οργανισμός Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαχειριστές υποδομής, σιδηροδρομικές επιχειρήσεις κλπ.) στο σιδηροδρομικό σύστημα 

• αποσαφηνίζεται η διαδικασία πιστοποίησης και έγκρισης ασφάλειας 

• καθιερώνεται μηχανισμός για σύναψη συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εθνικών αρχών ασφάλειας 

• αποσαφηνίζεται ο ρόλος της εθνικής αρχής ασφάλειας (ΡΑΣ) και του φορέα διερεύνησης ατυχημάτων και συμβάντων (Ε.ΔΙ.Σ.Α.Σ)

• διευκρινίζονται οι διαδικασίες που πρέπει να εφαρμόζονται για την κοινοποίηση των εθνικών κανόνων ασφάλειας καθώς και για την αξιολόγηση που πραγματοποιεί ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το 4ο Σιδηροδρομικό Πακέτο μπορεί και πρέπει να είναι άλλο ένα βήμα για την αναγέννηση του Ελληνικού Σιδηροδρόμου που ξεκίνησε εδώ και 5 χρόνια.

Από την απαξία και την υποβάθμιση , πέρασε στην ολοκλήρωση χρονιζόντων υποδομών και την ουσιαστική αναβάθμιση.

Δεν υπάρχει χώρος για πισωγυρίσματα καθώς ο Σιδηρόδρομος είναι πυλώνας ανάπτυξης της χώρας μας.

Και ας μην ορέγονται κάποιοι πισωγυρίσματα απλής διανομής εξουσίας . Χρειάζονται τομές ουσίας και προοπτικής.