Ομολογούν την κατάργηση του εφάπαξ

Ηταν Χριστούγεννα του 2015. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ λίγο μετά τον περίφημο συμβιβασμό του Αυγούστου του ίδιου έτους διαπραγματεύεται στο Hilton με τους θεσμούς τους όρους του τρίτου Μνημονίου (Ν. 4336/2015). Η είδηση σκάει σαν βόμβα... Οι δανειστές ζητούν λίγο πριν από τις

αρχές του νέου έτους την κατάργηση της εφάπαξ παροχής!

Ακολουθούν σκληρές διαπραγματεύσεις και η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας επιτυγχάνει τη διατήρηση του θεσμού εν όψει της ψήφισης του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου, που έμεινε μετά γνωστός ως νόμος Κατρούγκαλου (Ν. 4387/2016). Η εισφορά δε προκειμένου ο θεσμός του εφάπαξ να παραμείνει βιώσιμος καθορίζεται, στο πλαίσιο του νόμου, στο 4% του μισθού.

Από τότε πέρασαν σχεδόν 3,5 χρόνια, δημιουργήθηκε το ΕΤΕΑΕΠ, βγήκαμε τον Αύγουστο του 2018 από τα μνημόνια και το ασφαλιστικό σύστημα πήρε τον δρόμο του με τις γνωστές ανατροπές των τελευταίων ημερών.

Και ενώ η σύνταξη καθορίστηκε σε κύρια, επικουρική και εφάπαξ κατά τρόπο οριστικό, τους τελευταίους μήνες άρχισε, από τους κύκλους του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και συγκεκριμένα από τον υφυπουργό κ. Μηταράκη, να διαδίδεται ότι το εφάπαξ δεν έχει λόγο ύπαρξης (βλ. ανακοίνωση ΠΟΚΟΠΚ), ότι δεν είναι επαρκώς ανταποδοτικό και ότι θα πρέπει να επανεξεταστεί ο θεσμός ύστερα και από τις αποφάσεις του ΣτΕ (βλ. συνεδρίαση της αρμόδιας επιτροπής στη Βουλή για τον ορισμό του διοικητή του ΕΤΕΑΕΠ).

Την περασμένη Δευτέρα παραδόθηκε στον υφυπουργό το τελικό πόρισμα της επιτροπής «σοφών» για την ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης. Και ενώ το κείμενο αναφέρεται σε επικουρική ασφάλιση και σύνταξη, ξαφνικά κάνει μια σαφή αναφορά στο εφάπαξ βοήθημα που πραγματικά εγείρει ερωτήματα.

Συγκεκριμένα, στο κεφάλαιο 3.8.1 αναφέρεται ρητά σε σχέση με τη σχεδιαζόμενη προκαταβολή επικουρικής σύνταξης… «Δεδομένου ότι στο νέο σύστημα θα χορηγείται στον δικαιούχο μόνο επικουρική σύνταξη και όχι εφάπαξ παροχή, τότε ενδεχομένως να πρέπει να γίνουν ειδικές προβλέψεις για τη δυνατότητα λήψης προκαταβολής επί του σωρευμένου ποσού με τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος»!

Αυτή η... παραδοχή της αρμόδιας επιτροπής πραγματικά επιβεβαιώνει, αν μη τι άλλο, τη βούληση της κυβέρνησης να καταργήσει τον κλάδο του εφάπαξ.

Αυτό που κατάφερε να διασώσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ σε περιόδους αυστηρού δημοσιονομικού και πολιτικού ελέγχου, επανέρχεται και ανοίγει όχι με την πίεση των δανειστών, αλλά με πρωτοβουλία της απαλλαγμένης από τη μέγκενη των μνημονίων κυβέρνησης της Ν.Δ.

Λογικό είναι, λοιπόν, να προκύπτουν ερωτήματα προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων:

1. Θα συνεχίσουν να καταβάλλονται τα εφάπαξ στο επίπεδο που αναμένουν οι τωρινοί εργαζόμενοι και σύντομα υποψήφιοι συνταξιούχοι ή μήπως το ΕΤΕΑΕΠ θα σταματήσει να εισπράττει εισφορές υπέρ εφάπαξ;

2. Αφού μόλις πριν από 3,5 χρόνια (Ν. 4387/2016) θεσπίστηκε το κεφαλαιοποιητικό σύστημα για τις εισφορές που καταβάλλονται από 1.1.2015 και μετά, δημιουργώντας δημοσιονομική ισορροπία, με την παράλληλη λειτουργία μηχανισμού πρόληψης ελλειμμάτων, ποιος λόγος επιβάλλει την κατάργηση του βοηθήματος από τη στιγμή που επιβαρύνεται μόνο ο ασφαλισμένος και άρα δεν συνεπάγεται μη μισθολογικό κόστος;

3. Από ποιον συλλογικό φορέα εκπροσώπησης των εργαζομένων τέθηκε το συγκεκριμένο ζήτημα και η συγκεκριμένη απαίτηση, αφού οι εργοδοτικές ενώσεις δεν νομιμοποιούνται να έχουν λόγο στο ζήτημα;

4. Υπάρχει αναλογιστική μελέτη που εξασφαλίζει την καταβολή των εφάπαξ βοηθημάτων για τα ώριμα δικαιώματα των προσεχών ετών;

5. Υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο είσπραξης των εισφορών υπέρ εφάπαξ με στοιχεία προαιρετικότητας ανάλογο με αυτό που προβλέπεται για την ιδιωτικοποίηση της επικουρικής σύνταξης; Δηλαδή, θα έχουμε ιδιωτικές εταιρείες που θα διαχειρίζονται τις αποταμιεύσεις των ασφαλισμένων και για τον κλάδο πρόνοιας;

Ο νομοθέτης έκρινε εδώ και πολλές δεκαετίες ότι πέρα από τις περιοδικές παροχές (συντάξεις) είναι σκόπιμη η διά νόμου επιβολή της συμπληρωματικής και υποχρεωτικής εισφοράς ώστε να υπάρξει ένα σημαντικό εφάπαξ βοήθημα, που θα ενισχύσει τους υποψήφιους συνταξιούχους όταν αποχωρήσουν από την εργασία τους.

Πρόκειται για έκφραση του κράτους πρόνοιας με σκοπό να σωρεύεται ένα κεφάλαιο αποτελούμενο από εισφορές μόνο του ασφαλισμένου, που είναι απαραίτητο στους απόμαχους της εργασίας προκειμένου να καλύψουν έκτακτες και απρόβλεπτες ανάγκες συνδεόμενες με το γήρας, την αναπηρία ή τον θάνατο.

Με ποιο δικαίωμα η επιτροπή θεώρησε δεδομένη μια τέτοια παραδοχή; Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων οφείλει εξηγήσεις...

Διονύσης Τεμπονέρας * Δικηγόρος-εργατολόγος, υποψήφιος δρ Νομικής Σχολής Αθηνών